Rzecz o obronie czynnej i o skarbie narodowym

W dobie pacyfizmu pozytywistycznego, który przeradzać się zaczął w oportunizm i dekadencję, żołnierz, powstaniec pisarz i polityk Zygmunt Miłkowski (znany wielu pod literackim pseudonimem Teodora Tomasza Jeża), rzuca wyzwanie hasłu korumpującemu pokolenie końca XIX wieku - pogodzenia się z niewolą i stawia jasno sprawę KONIECZNOŚCI utworzenia własnej sił wojskowej oraz własnego skarbu narodowego jako fundamentu pod działania niepodległościowe, bez którego wszelkie próby wolnościowe będą tylko marzeniami i baśniami bez realnej podstawy siły.

Książeczka o przełomowym znaczeniu dla odzyskania przez Polaków niepodległości jednego z najważniejszych polskich myślicieli czasów zaborów, znanego pisarza, demokraty i uczestnika prac na rzecz odzyskania niepodległości. Odegrał on znaczącą rolę w życiu emigracji polskiej w zachodniej Europie w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Uchodzi także za jednego z inicjatorów powstania ruchu endeckiego, choć z czasem poróżnił się z nim, krytykując nazbyt, jego zdaniem, ugodową politykę R. Dmowskiego wobec Rosji.