Rewolucja. Studium społeczno-psychologiczne

Porównanie dwóch rewolucji francuskiej i bolszewckiej. Niezwykle wnikliwa analiza bolszewizmu. Nieznane fakty polityczne i analiza ducha rosyjskiego oraz źródeł bolszewizmu.

Stanisław Grabski pochodził z rodziny ziemiańskiej z Łęczyckiego. Profesor ekonomii: w latach 1910–1939 Uniwersytetu Lwowskiego, Akademii Rolniczej w Dublanach a także Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie, od 1947 – Uniwersytetu Warszawskiego.W młodości organizator kółek socjalistycznych. Od 1890 członek Związku Robotników Polskich. Należał do organizatorów "Kas Oporu", oraz nielegalnych związków zawodowych metalowców i stolarzy. We wrześniu 1891 wyjechał do Berlina na studia. Tam był wydawcą szeregu publikacjo postulujących umieszczenie hasła niepodległości w programie partii socjalistycznej. Był również redaktorem "Gazety Robotniczej". W listopadzie 1892 współzałożyciel PPS, z którą zerwał w 1902, wiążąc się z obozem narodowym. Od 1905 w Lidze Narodowej, od 1906 członek jej władz. Od 1907 wiceprezes Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w Galicji. Członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Filister honorowy Polskiej Korporacji Akademickiej Cresovia Leopoliensis.Członek polskiej delegacji na rokowania Polski i RFSRR w Mińsku, a następnie w Rydze, zakończonych traktatem ryskim. Jako zwolennik koncepcji inkorporacyjnej Romana Dmowskiego i przeciwnik koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego doprowadził do wytyczenia polsko-sowieckiej linii zawieszenia broni (która następnie stała się podstawą linii granicznej) w odległości 20–30 km na zachód i północny zachód od Mińska, zajętego ponownie w końcu wojny polsko-bolszewickiej (12 października 1920) przez Wojsko Polskie[1].W latach 1919–1927 poseł na Sejm z listy Związku Ludowo-Narodowego. W 1923 (rząd Wincentego Witosa – tzw. Chjenopiast) i w latach 1925–1926 minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, znany ze swego negatywnego stosunku do mniejszości narodowych. Autor tzw. "ustawy Grabskiego", przewidującej coroczne plebiscyty w publicznych szkołach powszechnych i gimnazjach w kwestii języka wykładowego. Ustawa – w intencji polonizacyjna – doprowadziła do znaczącego ograniczenia zakresu szkolnictwa w języku ukraińskim w Galicji Wschodniej, poprzez zastępowanie szkół z językiem wykładowym ukraińskim szkołami dwujęzycznymi (tzw. utrakwistycznymi) i była jednym ze stałych zarzewi konfliktu polsko-ukraińskiego w całym dwudziestoleciu międzywojennym. Po przewrocie majowym w 1926 wycofał się z życia politycznego i poświęcił się pracy naukowej i publicystycznej.W czasie II wojny światowej, po najeździe sowieckim na Polskę 17 września 1939 i okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną aresztowany przez NKWD i więziony (1939–1941) w obozie na terenie ZSRR. W 1942 uwolniony, wyjechał do Londynu. W latach 1942–1944 przewodniczący II Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. 1 lipca 1945 wrócił do Polski, został jednym z zastępców prezesa Krajowej Rady Narodowej w latach 1945–1947, a po zaprzestaniu jej działalności po wyborach w styczniu 1947 objął katedrę ustrojów społecznych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Zmarł w 1949 w Sulejówku. Jego ciało spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim.