Europa na licytacji. Od czetników Michajlovicia do lwowskiej AK

http://gpcodziennie.pl/11110-serb-z-armii-krajowej.html o książce napisała Gazeta Polska Codziennie

Serb z Armii Krajowej

Numer 259 - 16.07.2012

Historia

Jest mi niezmiernie miło, że mogę Panu właśnie, jako byłemu partyzantowi gen. Mihailovicia i oficerowi Armii Jugosłowiańskiej wyrazić uznanie i podziękowanie za jego ofiarny i wydatny udział w szeregach byłej Armii Krajowej. (...) Przelana wspólnie krew i braterstwo broni na polu walki są najsilniejszą więzią łączącą żołnierzy i ich narody. Nie wątpię, że Pański wkład na rzecz wspólnej obu naszym narodom sprawy nie pójdzie na marne, ale przyczyni się do ściślejszej współpracy i pogłębienia więzi łączącej nasze narody z chwilą odzyskania przez nie prawdziwej wolności, w imię której tak ciężkie poniosły ofiary.

Tak w 1952 r. pisał gen. Tadeusz „Bór” Komorowski do mjr. Dragana Sotirovicia ps. Draża, którego wojenne losy nierozerwalnie związały z Polakami, a jego życie i walka stały się namacalnym świadectwem wierności hasłu „za wolność naszą i waszą”.

„Draża”

Dragan Mihajlo Sotirović przyszedł na świat 5 maja 1913 r. w miejscowości Vranje. Po ukończeniu w 1929 r. gimnazjum w Skopje w 1931 r. wstąpił do szkoły oficerskiej w Belgradzie. W 1934 r. został mianowany podporucznikiem i dostał przydział do 28. pułku piechoty na stanowisko dowódcy plutonu, a następnie dowódcy kompanii łączności w 19. pułku piechoty. W 1940 r. został słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Belgradzie. Rok później walczył już z Niemcami w obronie Jugosławii. Po klęsce armii jugosłowiańskiej w maju 1941 r. wstąpił do czetników serbskich oddziałów partyzanckich, wiernych królowi Jugosławii Piotrowi II Karadziordzieviciowi. W październiku 1941 r. został awansowany do stopnia kapitana, a rok później objął stanowisko drugiego szefa sztabu oraz adiutanta gen. Dragoljuba Mihailovicia ps. Draża, dowódcy Czetnickich Oddziałów Armii Jugosłowiańskiej. Kapitana Sotirovicia aresztowali Niemcy latem 1942 r. Skierowano go do Stalagu 325 w Rawie Ruskiej, stamtąd w lutym 1943 r. przeniesiono go do obozu w Stryju. Po pewnym czasie zaczął symulować zapalenie wyrostka robaczkowego. 13 stycznia 1944 r., podczas transportu do szpitala, na lwowskim Dworcu Głównym udało się mu uciec.

Nawiązał kontakt z żołnierzami AK, którzy skierowali go na przechowanie do Zubrzy pod Lwowem. Po sprawdzeniu tożsamości został skierowany pod koniec marca do tworzonych właśnie oddziałów leśnych Okręgu Lwów AK. Przyjął pseudonim, który nosił jego dowódca – gen. Mihailović – „Draża” (używał również pseudonimów „X” i „Michał”) i został mianowany zastępcą por. Andrzeja Chołoniewskiego ps. Korczak, dowódcy 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich. Kapitan Sotirović, który bez wątpienia był jednym z głównych organizatorów pułku, przez wielu uznany został za jego faktycznego twórcę i dowódcę. Początkowo 14. Pułk liczył 32 żołnierzy, jednak już w lipcu 1944 r. złożony był z sześciu szwadronów, co w sumie dawało 827 dobrze uzbrojonych partyzantów. Głównym zadaniem ułanów jazłowieckich była obrona mieszkańców podlwowskich wsi przed Ukraińską Powstańczą Armią, której ciągłe napady na polskie wsie i mordowanie Polaków doprowadziły do tego, że dowództwo AK podjęło decyzję o odwecie. Celem uderzenia stała się wioska Szołomyja, w której często stacjonował batalion UPA, a jej mieszkańcy czynnie ich wspierali. Akcja, którą dowodził kpt. Sotirović, rozpoczęła się w sobotę 10 czerwca 1944 r. Gwałtowny atak całkowicie zaskoczył Ukraińców. Wieś została otoczona i zniszczona, spalono ok. 60 gospodarstw, zginęło kilkadziesiąt osób – banderowców i cywilów. Po tej akcji UPA zaprzestała napadów na polskie wsie.

/.../

Autor: Grzegorz Makus