Maurycy Mochnacki

Ukazanie się tej książki w okresie poprzedzającym i wybuch Pierwszej Wojny Światowej i niepodległe Dwudziestolecie było wielkim wydarzeniem. Napisał ją jeden z czołowych polskich antykomunistów, konserwatystów i znawców problematyki Rosji. Autor słynnego siedmiotomowego dzieła "Od białego caratu do czerwonego" ukazującego historię Rosji.

Maurycy Mochnacki podobnie jak i sam Kucharzewski (obaj nie tylko pisarze, myśliciele lecz i rasowi politycy) dostrzegali w państwie Rosyjskim przede wszystkim potęgę despotyzmu, który zniewala i deprawuje jednostkę. Nie zgadzali się by utożsamiać Rosję z jakąkolwiek zaporą, która miałaby zatrzymać rewolucję lub ocalić cywilizację (raczej przeciwnie, swą zasadą, konstrukcją, istotą, Rosja potęguje i dopomaga temu, co jest antycywilizacyjne i rewolucyjne).

Takie postrzeganie Rosji różniło się bardzo od zachowawczych, UGODOWYCH nurtów politycznych dawniej i dziś naiwnie pokładających nadzieję na to, iż Rosja, taką jaką życzylibyśmy sobie, "jakaś" postulowana, wyśniona, wystąpi wreszcie na arenie dziejowej, jako obrończyni powstrzymująca ruinę świata dawnych konserwatywnych wartości, jako ocalenie przed duchem rewolucji. Ciekawe jest to zjawisko złudzeń polskich (i światowych) ze strony wielu polityków od czasów dawnych po dzień dzisiejszy.

Maurycy Mochnacki wykazuje, iż pomiedzy Polską a Rosją nie może być nic innego jak konfrontacja, walka na śmierć i życie. Są pomiędzy nami bowiem różnice zasadnicze, cywilizacyjne.

"Maurycy Mochnacki – wielki polski pisarz polityczny – kwestionował wiarę w „Rosję inną”, niż zaborcza i zmilitaryzowana. Imperium carskie pojmował jako organizm monolityczny. Dostrzegał przede wszystkim ciążący nieodwołalnie na Polskę i Europę „fatalizm moskiewskiej siły”. W koncepcji Mochnackiego starcie między Rosją a Polską było konfliktem rozstrzygającym o „być albo nie być” Polski i o jej prawach do istnienia jako wolnego narodu Europy."

Tragizm zapomnianej postaci Mochnackiego, genialnego myśliciela, proroka i mężnego działacza politycznego, wyraża się najmocniej w kompletnym niemal niezrozumieniu jego przesłania, wypaczaniu myśli przez kolejne pokolenia ugodowo do Rosji nastawionych polityków, dla których jest Mochnacki i ostrzeżeniem, i oskarżeniem. Oskarżeniem mocnym tym bardziej, że właśnie niezrozumienie istoty Rosji oraz nie podejmowanie adekwatnych do zagrożeń działań politycznych doprowadzało Rzeczypospolitą zawsze (i raz za razem) do klęsk, wtedy właśnie gdy na finiszu majaczyła polsko-rosyjska ugoda.

Niestety, niemal wszystko to, co prorokował tragicznie ziściło się, o czym proroczo ostrzegał - w okresie kiedy Rzeczypospolita mogła realnie sięgnąć po niepodległość - stało się rzeczywistością i runęło na nas w postaci dramatycznej klęski. To, o czym mówił, przychodziło nieodwołalnie - bowiem u źródła nieporozumienia tkwiło złudzenie wobec Rosji i niewiara we własne siły duchowe i fizyczne Polski.

Jan Kucharzewski (27 maja 1876 w Wysokiem Mazowieckiem - 4 lipca 1952 w Nowym Jorku, (USA)), historyk, prawnik, polityk, premier (1917-1918). W 1898 ukończył Wydział Prawny Uniwersytetu Warszawskiego. Był członkiem Zetu i Bratniej Pomocy. Pierwsze lata I wojny światowej spędził w Szwajcarii, gdzie prowadził działalność publicystyczną na rzecz sprawy polskiej. W czerwcu 1917 wrócił do Warszawy. Rozpoczął pracę w administracji podległej Radzie Regencyjnej. Od 26 listopada 1917 do 27 lutego 1918 pełnił urząd Prezesa Ministrów. W okresie międzywojennym zajmował się działalnością naukową i publicystyczną. W czasie II wojny światowej przebywał w USA gdzie wielokrotnie zabierał głos na rzecz Polski zwłaszcza z pozycji antysowieckich i antykomunistycznych.